Saturday, July 2, 2011

कम्युनिष्ट आन्दोलनमा नेकपा (एकीकृत) नीति सिद्धान्त र नेतृत्व बारे


चिरन पुन
अग्रगति साप्ताहिक
बर्ष ५, अंक ४३,
२०६८ असार १६ विहिबार,
काठमाण्डौ, नेपाल ।


प्रारम्भ ः
२००६ साल बैसाख १० गते शुक्रबार, (२२ अप्रेल १९४९) मा स्थापना भएको नेपालको कम्युनिष्ट पार्टीले ६१ वर्ष विताईसकेको छ । निकै उतार चडाव, टुट फुट, आरोह अवरोह पार गर्दै कम्युनिष्ट आन्दोलन यहा“सम्म आई पुगेको हो । ४ जना युवाहरुले स्थापना गरेको कम्युनिष्ट पार्टी आज एक दर्जन भन्दा बढीको संख्यामा विभाजित भएको अवस्था छ । कम्युनिष्ट पार्टीमा आस्था राख्ने र कम्युनिष्ट दर्शन, सिद्धान्त र विचारलाई विस्वास गर्नेहरुको लागि यो अत्यन्त पिडादायी अवस्था हो । क्रान्तिकारी दर्शन, सिद्धान्त, विचार र आचरणलाई हेर्दा निकै निर्णयक मोडमा आज नेपालको कम्युनष्टि आन्दोलन उभिएको छ । क. पुष्पलालको नेतृत्वमा २०२५ साल, गोरखपुरमा भएको राष्ट्रिय सम्मेलनबाट नेपालको कम्युनष्टि आन्दोलनले माक्र्सवाद लेनिनवाद माओविचारधारालाई पार्टीको मार्ग दर्शक सिद्धान्त स्वीकार गर्ने र नया“ जनवादको कार्यक्रमलाई अघि सारेको थियो ।

आज जनतालाई ठुलो भ्रम छ । जनताले कम्युनिष्ट पार्टी चाहन्छन । क्रान्ति चाहन्छन । आमुल परिवर्तन चाहन्छन । गरिखाने बर्गको राज्य व्यवस्था चाहन्छन । तर, के गर्नु ? जनताको चाहना माथि आज ठुलो तुषारापात भएको छ । जनताको विस्वास माथि निर्मम धोखा भएको छ । आफुलाई कम्युनिष्ट पार्टीका मुलधार सम्झनेहरु चाहे बहुदलीय जनवादको आधारमा अघि बढ्दै गरेको एमाले होस या २१ औं सताव्दीको जनवादको कुरा गर्दै हिडेको एमाओवादी उनिहरु यो वा उ ढंगले बहुदलीय प्रतिष्प्रदालाई स्वीकार गर्दै आएका पार्टीहरु हुन । आज उनिहरु दुवै पार्टीले माक्र्सवाद लेनिनवाद माओविचारधारालाई मार्ग दर्शक सिद्धान्त मान्दैनन । एमाले दक्षिणपंथी अवसरवादमा चुर्लुम्मै डुविसकेको छ भने एमाओवादीको यात्रा पनि तेतै सोझिएर दगुर्दै छ । अन्य कतिपय कम्युनिष्ट पार्टीहरु साना छन । जनताले विस्वास गर्न लायक बनिसकेका छैनन । कतिपयको दर्शन, सिद्धान्त क्रान्तिकारी छैन । यो विडम्वनामा आज हाम्रो देश तड्पीरहेको छ । क्रान्ति, क्रान्ति भन्ने जनता छटपटाईरहेका छन । क्रान्तिकारी विचार, दर्शन, सिद्धान्त, राजनीति, आचरणहरुमा संशोधनवादीहरुले खिल्ली उडाईरहेका छन । कम्युनिष्ट पार्टीको झण्डालाई आफ्नो विकाउ वस्तु मात्र बनाउन अवसरवादीहरु सफल भएका छन । यस्तो अवस्थामा रहेको कम्युनष्ट आन्दोलनमा नेकपा (एकीकृत) क्रान्तिको संभावहक बन्न सक्ला ? वा उसको गति पनि अहिले बगेको हावाको बेग जस्तै यो परिस्थितिमा रोमलिएर हराउला ?

कम्युनिष्ट पार्टी ः
“क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टी समस्त जनताको नेतृत्वको केन्द्रीय शक्ति हो । यो शक्ति विना समाजवादको उदेश्य विजयी हुन सक्दैन” मे २५, १९५७ मा क. माओले यो कुरा बताउनु भएको थियो । हामीले नेपालका नकली होईन असली कम्युनिष्ट पार्टी निर्माण गर्न चाहन्छौ । सहि दर्शन र सिद्धान्तनिष्ट कम्युनिष्ट पार्टी भएको हेर्न चाहन्छौ । क. माओले भनेजस्तै, कम्युनिष्ट पार्टीलाई समस्त जनताको नेतृत्वको केन्द्रीय शक्ति बनाउन चाहन्छौ । हो यो, अभियानमा हामी लागेका हौ । त्यसैले हामीले २०६३ सालमा नेकपा (एकीकृत)को स्थापना गरेका हौ । आफुलाई कम्युनिष्ट भन्ने पार्टीहरु त प्रसस्तै थिए, फेरी त्यही हुलमा अर्को कम्युनिष्ट पार्टी, त्यस्तै रुपरङ्गको, त्यस्तै चालढालको नेकपा (एकीकृत) शुभनाम गरेको पार्टीको संख्या थप गर्न खोजिएको पटक्कै होईन । बरु, नेपालमा आमुलपरिवर्तन गर्नु हो । आज सम्म अपुरो भएको नया“ जनवादी क्रान्ति सम्पन्न गर्नु हो । सर्वहारा वर्गको राज्य सत्ता स्थापना गर्न लाग्नु हो । नेपालमा धेरै मानिसहरु कम्युनष्ट भएर मरे । नहुनु भन्दा कम्युनिष्ट भएर मर्नु पनि ठुलो कुरा होला ? तर, कम्युनिष्ट भएर मर्नु र मरिसकेपछि कम्युनिष्ट पार्टीको झण्डा ओड्नैको लागि कम्युनिष्ट हुनुले मात्रै नेपाली क्रान्तिलाई पटक्कै हित गर्दैन, र गरेको पनि छैन ।

हामी आन्दोलनमा लाग्दा लाग्दा थाकेर विसाईमार्न यो पार्टी नेकपा (एकीकृत) स्थापना गरेका होईनौ । फेरी अन्य कुनै पार्टीमा टिक्नै नसकेर वा काम गर्न लायक नै नभएर यो पार्टी हामीले बनाएका पक्कै होईनौ । निष्कृयहरुको डम्पीङ् साईट बनाउन वा अराकतावादीहरुको संगम स्थल बनाउन पनि हामीले नेकपा (एकीकृत) निर्माण गरेका थिएनौ । हामी कोहि नेता हुन वा कसैको पद जोगाउन वा कसैको जयजयकार गर्न यो पार्टी नेकपा (एकीकृत) स्थापना गरेका पनि थिएनौ । कम्युनिष्ट हुनैको लागि ? कम्युनिष्ट भएर मर्नैको लागि ? मरिसकेपछि कम्युनिष्ट पार्टीको झण्डा ओड्नैको लागि ? हामीले नेकपा (एकीकृत) मा पक्कै लागेका होईनौ । हामीले नेपाली क्रान्तिको लागि केहि गर्नु छ । गरिखाने वर्गको लागि केहि गर्नु छ । दलाल, नोकरशाह, पुजिपति र सामन्तको विरुद्धमा केहि गर्नु छ । त्यसैले हामीले यो पार्टी बनाएका हौ, नेकपा (एकीकृत) पुर्नगठन गरेका हौ । क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टी भनेको सर्वहारा बर्गको सचेत र अगुवा दस्ता हो । सर्वहारा बर्गको संगठित दस्ता हो । सर्वहारा बर्गको उच्चरुप हो । सवै जनसंगठनहरुको उच्च रुप हो । मजदुर बर्गको अगुवाको सजिव रुप हो । क्रान्तिकारी परिवर्तनको संंभाहक हो । आर्थिक, राजनीतिक, सामाजिक, सा“स्कृतिक रुपान्तरणको उच्चतम रुप हो ।

“हामीले जनतामा विस्वास गर्नै पर्छ र हामीले पार्टीमा पनि विस्वास गर्नै पर्छ । यी मुलभुत सिद्धान्त हुन । हामीले यी सिद्धान्तमा संङ्का गर्यौ भने हामी केही पनि गर्न सक्ने छैनौ” कृषी सहयोगको सम्वन्धमा क. माओले जुलाई ३१, १९५५ मा बताउनु भएको थियो । क. माओले बताउनु भए जस्तै, हामी नेकपा (एकीकृत) लाई क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टीको रुपमा परिचालन गर्न खोजेका छौ । यो दायीत्ववोध नेकपा (एकीकृत) का सवै नेता तथा कार्यकर्ताले गर्नै पर्ने भएको छ । नया“ जनवादी क्रान्तिको विस्वासमा, त्याग, बलिदान, समर्पण मुक्तिको लागि हामी नेकपा (एकीकृत) का सवै नेता कार्यकर्ताहरु लाग्नै पर्ने भएको छ ।

क्रान्तिकारी नीति तथा सिद्धान्त ः
सहि क्रान्तिकारी दर्शन, नीति, सिद्धान्त क्रान्तिकारी पार्टीको मुटु हो, जसले सधैभरी क्रान्तिकारी पार्टीलाई सहि बाटोमा सहि कार्यको लागि हिडाईराख्न भुमिका खेलिरहेको हुन्छ । आज हाम्रो देशमा कम्युनिष्ट पार्टीको नाममा बुर्जुवा र संशोधनवादी थुप्रो लागेको छ । कम्युनिष्ट आन्दोलनको नाममा थुप्रिएको त्यो अवसरवादी थुप्रोलाई सफा गर्नु सहि क्रान्तिकारी नीति र सिद्धान्तकै आवश्यकता पर्दछ । त्यसैले “क्रान्तिकारी सिद्धान्त नभईकन कुनै क्रान्तिकारी आन्दोलन चल्न सक्दैन, सवभन्दा समुन्नत सिद्धान्तबाट निर्देशित हुने पार्टीले मात्र अगुवा योद्धाको भुमिकालाई पुरा गर्न सक्छ” “लेनिन चुनिएको रचनाहरु, अग्रेजी संस्करण – मास्को, १९४७ भाग १, पृष्ठ १६३ – १६४” मा लेनिनले स्पस्ट ढंगले लेख्नु भएको छ । त्यसैले क्रान्तिकारी आन्दोलनको लागि क्रान्तिकारी सिद्धान्तले मेरुदण्डको भुमिका खेलिरहेको हुन्छ । जसरी मेरुदण्ड विना मानिस चल्न र हिड्न सक्दैन त्यसैगरी क्रान्तिकारी सिद्धान्तविना क्रान्तिकारी आन्दोलन चल्न र हिड्न सक्दैन । प्राविधिक र टाक्क टुक्कको आधारमा क्रान्तिकारी सिद्धान्त र नीतिलाई बुझुने र लागु गर्न खोज्ने भनेको पक्कै पनि अन्धोले हाक्तिका कान छामेर सुपोको अनुभुत गरेको जस्तै हुन्छ । त्यसैले नै क. माओले जोड दिदै २७ फरवरी १९४८ मा भन्नु भएको प्रश्न हो, “सहि नीति र सिद्धान्तनै क्रान्तिकारी पार्टीको समस्त व्यवहारिक कारवाहिहरुको आरम्भ विन्दु हो” । त्यसैले हाम्रो पार्टी नेकपा (एकीकृत) ले अवलम्वन गरेको बैचारिक, सैद्धान्तिक विषयलाई हेरौ, समिक्षा गरौ, फेरी पनि १० चोटी सोचौ र सहि निष्कर्षको आधारमा पार्टीको नीति निर्माणमा लागौ ।

फेरी अर्को पक्षलाई पनि हामीले निकै चनाखोपूर्ण ढंगले हेर्न, बुझ्न र मुल्याङ्कन गर्न निकै सिपालु बन्नै पर्दछ । तत्कालीन रुपमा भएपनि अवसरवादीहरु, बुर्जुवाहरु निकै शानमानपूर्ण देखिने गर्दछन । उनिहरुले आमुलपरिवर्तनलाई आत्मसाथ नगर्ने भएकोले नया“ संभावनाहरुलाई देख्दैनन बरु, नया“ संभावनाहरुको अवमुल्यन गर्दछन । त्यसैले गर्दा नै विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलनमा अवसरवादीहरु परास्त हु“दै आईरहेको तथ्य हाम्रो सामु उभिएको छ । क्रान्तिकारीहरु हार्दा हार्दै जित्नसक्छन भने, अवसरवादीहरु जित्दा जित्दै हार्दछन, यो विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलनले हामीलाई सिकाएको पाठ हो । आज विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलनले रक्षात्मक अवस्थामा हिड्दै छ, भन्ने गरिन्छ । आन्दोलन कहिले पनि रक्षात्मक हुदैन बरु, आन्दोलनले अघि बढ्न वा पछि हड्न जानेको हुनु पर्दछ । निश्चितै रुपमा चिनको कम्युनिष्ट पार्टीले माक्र्सवाद लेनिनवाद माओविचारधाराको पद प्रदशनमा चिनिया क्रान्ति सन् १९४९ मा सम्पन्न गरेको थियो । थुर्पै बर्ष वितेको छ, परिस्थिति पनि फेरिएको होला तर सारमा हालको नेपालको अवस्था भनेको अर्ध सामन्ती तथा अर्ध औपनिवेशिक परिवेशमा नै रहेको कुरालाई नजरअन्दाज गर्न मिल्दैन । त्यसैल्ो आज जसले माक्र्सवाद लेनिनवाद माओविचारधाराको मार्ग निर्देशक सिद्धान्तलाई तिलाञ्जली दिएका छन, उनिहरु यो उ ढंगले भड्कावमा फसेको तथ्यलाई आजको कम्युनिष्ट आन्दोलनले बुझ्न आवश्यक छ । आज एमाओवादी, एमाले ठुलो छ । धेरै जनताले उनिहरुलाई विस्वास पनि गरेका छन । उनिहरु बाहेक अरुहरुलाई नदेखेका पनि होलान तर, उनिहरुको चरित्रले कम्युनिष्ट आन्दोलनको चरित्रस“ग कहा“ नेर मेल खाएको छ त ? उनिहरुको अवलम्वन गरेको सिद्धान्तले क्रान्तिकारी सिद्धान्तस“ग कहा“ नेर मेल खाएको देखिन्छ त ? उनिहरुको देश र जनताको निम्ति खेलेको भुमिकाले कहा“नेर सकरात्मक भेद छुट्याउन मिल्छ त ? यी प्रश्नहरुमा सवै घोत्लिन आवश्यक देखिन्छ । पार्टी ठुलो बनाउने नाममा कम्युनिष्ट चरित्रहरुको नस्ट गर्दै जाने । साम्राज्यवाद र विस्तारवादस“गको लगनगा“ढो जोडिदै जाने लाममा मरिहत्य गर्ने । सुविधाहरु बढ्दै जान्छ र रुपरङ्ग फेरिदै जान्छ । पार्टी भित्र सुकिलो मुकिलोहरुको स“ख्या बढ्दै जान्छ । अनि सर्वहारा, किसान, मजदुर, सुकुम्वासी र गरिबहरु किनारा लाग्दै जाने र उच्च घरानाहरुको बोलवाला बढ्दैजाने, सम्पक्तिवालाहरुको हाई द्वाई बढ्दै जाने अवस्थामा एमाले र एमाओवादी पार्टी फेरिएका छन । आलिसान महल, पजेरो, ठेक्का पट्टा, तस्करी, सुविधामा रोमलिएको अन्तरविरोधको आजको कम्युनिष्ट आन्दोलनका असली हकदार एमाले र एमाओवादीहरु होईनन ? कहा“ गयो सुकुम्वासीको कुरा ?, कहा“ पुग्यो क्रान्तिकारी भुमिसुधारको कुरा ?, कहा“ छ, असमान सन्धी संझौता खारेज गर्ने कुरा ?, कहा“ पुग्यो जनआन्दोलन ०६२÷६३ का अपराधीहरुलाई कारवाही गर्ने कुरा ? कहा“ पुग्दैछ साम्राज्यवाद र विस्तारवादको विरुद्ध संघर्ष गर्ने कुरा ? यसको जवाफ एमाले र एमाओवादीले जनतालाई दिनु पर्दछ । उनिहरुले भन्ने गरेको क्रान्तिकारी नीति, सिद्धान्त र त्यस भित्र लुकेको र कम्युनिष्ट विचारको नाममा अवसरवादको खोल क्रमश फुकिदै छ । संशोधनवादी अनुहार जनताको विचमा छर्लङ्ग हुदै गएको छ । यसबाट सवै सचेत र चनाखो बन्नै पर्दछ ।

क. माओले अक्टोवर १९३८ मा भन्नु भए जस्तै, “क्रान्तिकारी सिद्धान्त तथा ईतिहासको ज्ञान र व्यवहारिक आन्दोलनको गहिरो ज्ञान नहुन्जेल कुनै पनि राजनैतिक दलले महान क्रान्तिकारी आन्दोनललाई विजय तर्फ लैजान संभव छैन” यहि विषयले आजको यथार्तलाई संवोधन गर्दछ । त्यसैले हाम्रो पार्टी नेकपा (एकीकृत) ले आफ्नो नीति र सैद्धान्तिक प्रश्नहरुमा सधै निधार तन्क्याउने र दृढतापूर्वक काममा लाग्ने कुरामा विषेश जोड दिनु पर्दछ । क्रान्तिकारी सिद्धान्त र नीतिको दिशाबोधलाई सधै महान जिम्मेवारीको रुपमा लिनु पर्दछ । सहि नीति, सिद्धान्त र कार्यक्रमहरुले मात्र नेकपा (एकीकृत) को जनता र पार्टीको विचको अन्तरसम्वधलाई तार्किक निष्कर्षमा पुर्याउने छ ।

कम्युनिष्ट नेतृत्व ः
लेनिनवादी संगठनात्मक सिद्धान्तको एउटा महत्वपूर्ण पक्ष सहि नेतृत्वको चईनको प्रश्न पनि हो । कम्युनिष्ट पार्टीमा सहि र सक्षम नेतृत्वको अभावले आन्दोलनमा झारा टार्ने काम त गर्ला तर, त्यसले क्रान्तिकारी आन्दोलन अघि बढ्न सक्दैन । आज कम्युनिष्ट आन्दोलनमा सहि र संक्षम नेतृत्वको अभाव छ । त्यो नेतृत्व रेडिमेट बनेर आउछ ? त्यो पनि होईन । कम्युनिष्ट आन्दोलनकै जगबाट खोजिनु पर्दछ । पार्टीको केन्द्रमा रहने सवै मानिसहरु नेतृत्व क्षमताको हुन्छन भन्ने होईन । तर, नेतृत्वको संभावना र विकल्पको खोजिलाई कम्युनिष्ट पार्टीले सधै सचेत पुर्वक ध्यान दिनै पर्दछ ।

“म के दावा गर्छु भने, निरन्तरता कायम राख्ने नेताहरुको टिकाउ संगठन नभएमा कुनै पनि क्रान्तिकारी आन्दोनल टिकाउ हुन सक्दैन, क्रान्तिकारी कामको लागि क्रान्तिकारी पार्टीमा मुख्य रुपले त्यस्ता मानिसहरु हुनै पर्छ जसले क्रान्तिकारी कामलाई आफ्नो पेशा बनाएका हुन्छन ।” “लेनिन संकलित रचनाहरु, रसियाली संस्मरण भाग ४, पृष्ठ ४५६ मा क. लेनिनले बताउनु भएको यो सन्दर्भलाई हामी, हाम्रो नेतृत्व र हाम्रो पार्टीले अवस्य ध्यान दिनु पर्दछ । कम्युनिष्ट पार्टीको नेतृत्व बन्नको लागि यि विषयहरु निश्चयनै महत्वपूर्ण बन्न जाने विषय हुन । क – सिद्धान्तनिष्ट, बैचारिक प्रतिवद्धता र राजनीतिक परिपक्कता नेतृत्वमा हुने अतिआवश्यक गुण हो । ख – त्यसको साथै ईमान्दारिता र निरन्तरताको अभावले पनि कम्युनिष्ट आन्दोलनको नेतृत्व बन्न सकिदैन । ग – जुझारु हुनु, सक्रिय हुनु, विद्रोही हुनु, सिकारु हुनु, सृजनसिल हुनु, समर्पणभाव हुनु, र संघर्षप्रेमी बन्न सक्नु आवस्य नेतृत्वको कसी हो । घ – जनमुखी चरित्र नेतृत्वको मुख्य विषेशताको प्रश्न हो । तर, नेपालको कम्युनष्टि आन्दोलनमा नेतृत्वमा रहेको संङ्किण, व्याक्तिवादी, गुटवादी, फुटपरस्त चिन्तन सैली र सैद्धान्तिक बैचारिक चिन्तनको अभाव जस्ता नकरात्मक पक्षहरु छन जसले गर्दा सधै आन्दोलनलाई घाटा पुरईरहेको छ । नेतृत्वको कुरा गर्दा अर्को पक्ष तिर पनि ध्यान जानु आवश्यक छ । आज सवै पार्टीमा नया“ पुस्ता र पुराना पुस्ताको बीच अन्तरविरोध छ । उमेर हुनेहरुले जहिले पनि काममा सक्रियता र जुझारुपनको माग गर्दछ, कामको लागि दौडधुपको भुमिका खोज्दछ । सवै आफै जस्तै सक्रिय भैदिउन भन्ने लाग्दछ । जब उसको उमेर ढल्कदै जान्छ उसले अनुभवको कुरा गर्ला वा परिपक्कताको कुरा गर्ला वा यति भोटो फटालेको र दाह्री जु“गा फुलेको कुरा गर्ला । यसको सन्तुलन सहि ढंगले राख्नु पनि कम्युनिष्ट आन्दोनलमा लागेका नेतृत्वहरुको कर्तव्य बन्न जाने विषय हो ।

“नीति र कार्यनीति पार्टीका ज्यान हुन, सवै स्तरका नेता कामरेडहरुले यसबारे पुरा ध्यान दिनै पर्छ र कुनै हालतले पनि यसबारे लापरबाही गर्नु हुन्न” २० मार्च १९४८ मा क. माओले परिस्थितिको विषयमा परिपत्र गर्दै भन्नु भएको थियो । नेतृत्वमा बस्न खुब रुचाउने तर, सक्रिय नहुने प्रवृति कम्युनिष्ट आन्दोलनमा प्रयाप्त छ । फेरी कम्युनिष्ट नेतृत्वलाई समय विताउने उपयुक्त स्थानको रुपमा पनि लिने गरेको पाईन्छ । कम्युनिष्ट आन्दोलनको नेतृत्वमा प्रभावकारी भुमिका निर्वाह गर्न नसक्ने अवस्था भैसक्दा पनि नेतृत्वमा बसिरहन खोज्ने प्रवृति पनि आन्दोलनमा कम छैन । आफु रहदा“ सम्म अरुको भुमिकालाई नजरअन्दााज गर्ने वा मेरै जगमा अरुको राजनीतिक भुमिका उभिएको छ, भन्ठान्ने प्रवृति पनि आन्दोलनमा रहेको नेतृत्वको नराम्रो पक्ष हो । पार्टीको कामलाई कुनै सरकारी अफिसको काम सरह ठान्ने र म विना संसार हल्लिदैन भन्ने आन्दोलनको नेतृत्वमा देखिएको अर्को रोग हो । फेरी नेतृत्वले कुनै पनि बेला गल्ती नै गर्दैन भन्ने प्रश्न भने होईन तर, नेतृत्व सधै, सवैबेला पार्टी र क्रान्तिको बारेमा सकरात्मक सो“चले सक्रिय पुर्वक अघि बढेको छ वा छैन भन्ने प्रश्नले निर्णयक भुमिका खेल्दछ । आज हाम्रो पाटीै नेकपा (एकीकृत) मा रहेका हामी केन्द्रीय सदस्य, पोलिटव्युरो र पदाधिकारीहरुमा पनि यस प्रकारको कही, कतै, कसैस“ग मिल्न सक्ने विषयलाई नजरअन्दाज गर्न सकिन्न । गर्न सक्छौ ? गरौ । लाग्न सक्छौ ? लागौ । सम्दैनौ ? जतिसक्छौ त्यति गरौ । त्यो पनि सक्दैनौ ? कम्युनिष्ट आन्दोलनको बोझ नबनौ । पार्टीलाई समर्थन गरौ, बसौं । नया“ पिडिलाई वाटो छोडिदिउ । उसले पनि गर्न सक्दैन फेरी त्यहि प्रकृया अगाडि बढाऔं । यो प्रकृयाले नै कम्युनिष्ट आन्दोलनमा देखिएको गोलचक्करवादको अन्त्य गर्न सकिएला । अकृमन्यतालाई तोड्न सफल होईएला । निष्कृयतालाई रोक्न सकिएला । अराजकतालाई सहि बाटोमा ल्याउन सफल भईएला । त्यसैले हामी सवैले पार्टीको आठौ महाधिवेशन सम्म पुग्दा संङ्कल्प गर्ने बेला भएको छ । पार्टी परिवर्तन र क्रान्तिको लागि आफ्नो लागि आफैले आत्मसमिक्षा गरेर उपयुक्त निकाशमा पुग्नै बेस हुन्छ । यसले पार्टी र क्रान्तिलाई अवस्य घात गर्ने छैन । बरु नया“ संभावनाको लागि ढोका खोलिदिनेछ । नया“ नया“ नेतृत्वको विकाश र विस्तारमा बल पुग्नेछ र कम्युनिष्ट आन्दोलनमा र नेतृत्वमा रहेको सकरात्मक रिक्ततालाई पुरा गर्न सकिने छ ।

धन्यवाद ।



Tuesday, June 28, 2011

नेकपा (एकीकृत) को आठौ महाधिवेशन प्रति गरिएको अपेक्षा बारे

अग्रगती साम्ताहिक
बर्ष ५, अंक ४२
२०६८ असार ९ गते विहिबार ।

चिरन पुन
“सार्थक संविधान निर्माण र राष्ट्रिय स्वाधिनताको रक्षा गरौं, नयाँ जनवादी क्रान्तिको तयारीमा अगाडि बढौं ।” भन्ने मुल नाराका साथ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत) को आठौं महाधिवेशन अवध भोजपुरा प्रदेशको सुन्दर नगरी बुटवलमा ०६८ असौज ७ देखि १३ गते सम्म सम्पन्न गरिदैछ । यो आठौ महाधिवेशनले पार्टीको नीतिलाई झन स्पस्ट पार्नेछ । समयसान्दर्भिक, क्रान्तिकारी रुपान्तरणको लागि दिशानिर्देशनात्मक, गुणात्मक फड्कोयुक्त जुझारु आगामी कार्यक्रमहरुको ठेगान गर्नेछ र नेतृत्वको पुर्नसंरचना, व्यवस्थापन र परिमार्जित गर्ने काम समेत निकै वैज्ञानिक र बस्तुपरक ढंगले सम्पन्न गर्नेछ ।

क. माओले सन् १९४८ नोभेम्वर मा “संसारका क्रान्तिकारी शक्तिहरु एकगठ होऔं र साम्राज्यवादी आक्रमणका विरुद्ध जुध” भन्ने सन्दर्भमा बताउनु भएको थियो, “क्रान्ति हुनुछ भने क्रान्तिकारी पार्टी हुनै पर्दछ । क्रान्तिकारी पार्टी विना, माक्र्सवादी लेनिनवादी क्रान्तिकारी सिद्धान्त र क्रान्तिकारी पद्धति अनुशार बनेको पार्टी विना, साम्राज्यवाद तथा यसका दलालहरुलाई पराजित गर्न मजदुर बर्ग र विशाल जनसमुदायलाई नेतृत्व गर्न असम्भव छ ।” हामी क्रान्तिकारी पार्टी निर्माण गर्न खोजेका छौ । हामीले सर्वहारा बर्गको अधिनायकत्वयुक्त राज्यव्यवस्था स्थापना गर्न चाहेका छौं । दलाल, नोकरशाह, सामन्ती पुजिँपति बर्गको राज्यसत्तालाई नष्ट गर्न खोजेका छौ । किसान, मजदुर, सर्वहारा वर्गको वा गरिखाने वर्गको राज्यसत्तामा पउँच बनाउन लागेका छौ । समाजलाई नयाँ जनवादी, समाजवादी र साम्यवादी चरणमा रुपान्तरण गर्न तम्सेका छौ भने क. माओले भन्नु भएको उक्त कुरालाई हामी सवैले सधैभरी आत्मसाथ गर्न आवश्यक छ ।

हामीले नेकपा (एकीकृत) निर्माण गरेको पनि आधा दसक भन्दा बढी समय भैसकेको छ । नेकपा (एकीकृत) निर्माण गर्दा हामीलाई हाम्रो नीति, नेतृत्व र कार्यक्रम निकै क्रान्तिकारी, सक्षम र समयसान्दर्भिक लागेको थियो । कम्युनिष्ट आन्दोलनमा देखिएको विभिन्न अवसरवादी भड्कावहरुको विरुद्ध सघर्ष गर्दै क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट आन्दोलनको नेतृत्वदायी कम्युनिष्ट पार्टी बनाउने दायीत्वबोध सम्झेका थियौ । कम्युनिष्ट आन्दोलनमा स्थापीत भैसकेको परम्परावादी, सङ्किणवादी, जडसुत्रवादी, व्याक्तिवादी सोँच, कार्यशैली र परम्परालाई तोड्दै हामी अगाडि बढ्ने अभिलाषा बोकेका थियौ । हाम्रो पार्टी नेकपा (एकीकृत) लाई नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनको वैकल्पिक शक्तिको रुपमा विकाश गर्ने र क्रान्तिकारी सिद्धान्तको सहि आत्मसाथ गरेर जनवादी क्रान्तिको असली संवाहक बनाउने विश्वास पनि गरेका थियौं । ति अभिभाराहरु पुरा गर्ने कदम बढाईरहदा हामी र हाम्रो नेतृत्वमा केहि समस्याहरु पैदा भए । केहि गडबढीहरु देखियो । केही असक्षमताको पनि प्रश्नहरु उठ्यो । केहि कार्यशैलीहरुमा पनि बेमेल देखियो । केहि निष्कृयता र केहि अराजकताको पनि महशुस भएको छ । तर नेकपा (एकीकृत) निर्माण गर्दा जस्तै आज पनि हाम्रो त्यो विश्वासमा कमि आएको छैन । त्यो सैद्धन्तिक दिशा निर्देशमा हामी विचलित भएका छैनौ । हाम्रो प्रतिवद्धताहरुमा कमि आएको छैन । हाम्रो विश्वास, भरोशा र उत्साहमा कहिँकतै तलमाथि भएका छैनौ तर, “ज्ञान अभ्यासबाट शुरु हुन्छ र अभ्यासबाटै प्रष्ट गरिएको सैद्धान्तिक ज्ञानले फेरी अभ्यासमा नै फर्कनु पर्दछ । बैचारिक ज्ञानबाट क्रान्तिकारी व्यवहारतर्फको फड्कोमा प्रकट हुनै पर्दछ, र त्यो झन बढ्ता महत्वपूर्ण छ ।” क. माओले “सहि विचार कहाँबाट आउछन् ?” भन्ने सन्दर्भमा सन् १९६३ मा बताउनु भएको थियो । क. माओको यो सन्दर्भले पनि के स्पस्ट पार्दछ भने हाम्रो समस्या अभ्यासमा छ । क्रान्तिकारी व्यवहारमा छ । पार्टीको काम गर्ने सैली र तरिकामा छ । निष्कृयतामा छ । निष्कृयताको जगमा पैदा भएको अराजकतामा छ । अकृमन्यतामा छ । त्यसैले अभ्यासमा जाने निरन्तर कार्यक्रम, अभ्यासबाटै खारिएका सैद्धान्तिक ज्ञानलाई निरन्तर प्रशिक्षण, लेनिनवादी संगठनात्म सिद्धान्तमा आधारित पार्टीमा काम गर्ने सैली र तरिकाको तत्काल सुधार, निष्कृयताको तत्काल अन्त्य, निष्कृयताको जगमा पैदा भएको अराजकतालाई निमूल पार्ने ठोस कार्यक्रम र अक्रमन्यतालाई रोक्न नेतृत्वको पुर्नसंरचना, व्यवस्थापन र परिमार्जन गर्न आवश्यक कदम यसै आठौ महाधिवेशनबाट चाल्न आवश्यक छ ।

अबको क्रान्तिको नेतृत्व एनेकपा (माओवादी) एमाले वा अन्यकुनै आफुलाई कम्युनिष्ट भन्ने शक्तिले गर्न नसक्ने कुरा त प्रष्ट नै छ । किनकी, उनिहरुको यात्रा र पतन दक्षिणपंथी संशोधनवादमा नै छ । त्यो कुरा उनिहरुको आजसम्मको बैचारिक प्रतिवद्धता र गतिशिलता र उनिहरुले जनताको विचमा अवलम्वन गरेका व्यवहारले पनि स्पस्टै हुन सकिन्छ । तर, कुरा क्रान्तिकारी आन्दोलनको हो । क्रान्तिकारी आन्दोलनलाई हाँक्ने नेतृत्वको हो । क्रान्तिकारी पार्टी निर्माण गर्ने कार्यशैली, विस्वास र प्रतिवद्धताको हो । किशान, मजदुर, सुकुम्वासी, उत्पीडित क्षेत्र र जनतालाई उत्साहित पार्ने क्रान्तिकारी कार्यक्रमको हो । पार्टीको बैठक बस्यो, छलफल चलायो अनि कार्यक्रमहरु बनाउन खोज्यो धेरैको मुखबाट फुत्कन्छ कार्यक्रम सम्पन्न गर्न सकिन्न । फेरी छलफल चलायो, कार्यक्रमहरुको विषयमा योजना बनाउन खोज्यो र कतिपय कार्यक्रमहरु पनि ठेगान गर्यो फेरी सुनिन्छ महत्वकाक्षी कार्यक्रम भयो सम्पन्न गर्न सकिन्न । बल्ल बल्ल कार्यक्रमहरु बन्छन् अनि प्रदेश र जिल्लाहरुमा जाने कुरा उठ्छ, कार्यक्रमहरु बल्ल तल्ल सम्पन्न गरिन्छ समिक्षा हुँदा थाहा हुन्छ कि निकै थोरै मानिसहरु मात्रै कार्यक्रम सम्पन्न गर्न खटेको कुरा सुनिन्छ । यो सैली तौर तरिका र प्रवृतिले निश्चितै रुपमा क्रान्तिकारी आन्दोलन अघि बढ्न सक्दैन । “हामीले आफ्ना पङ्तीहरुलाई सवै किसिमका लुरे विचारहरुबाट मुक्त पार्नुपर्दछ, शत्रुको शक्तिलाई भएको भन्दा बढ्ता ठान्ने र जनताको शक्तिलाई भएको भन्दा कम ठान्ने सवै विचार बेठिक छन” सन् १९४७ डिसेम्वर २५ मा क. माओले बताउनु भएको यो कुरालाई हामी र हाम्रो नेतृत्वले सवै बेलामा विचार गर्नु पर्ने अवस्था पैदा भएको छ ।

हामीले हाम्रो कामको समिक्षा, नेतृत्वको मुल्याङ्कन, कार्यक्रमहरुको बारेमा पनि आवश्यक छलफल र विचार गर्नै पर्दछ । हाम्रो पार्टी नेकपा (एकीकृत) को संगठन अहिले पनि देशको ठुलै क्षेत्रमा फैलिएको छ । देशै भरी हाम्रो पार्टीका सदस्यहरु, समितिहरु, र शुभचिन्तकहरु हुनुहुन्छ । तलका कामरेडहरुसँग भेट्दा निकै उत्साही भएको पनि पाईन्छ । अहिले त्यति निराशा पनि देखिदैन । केन्द्रमा भएका कामरेड गएर काममा भिड्ने हो भने, सानो शक्ति र थोरै कामरेडहरुले पनि निकै ठुलो र उत्साही कार्यक्रमहरु सम्पन्न गरेको तथ्यहरु हाम्रै सामु छर्लङ्ग छ । अनि मैले यसो विचार गरे, समस्या कहाँ हो त ? समस्याको समाधान गर्ने उपाए तलतिर कि माथितिर खोज्नु पर्ला ? समस्या तलतिर पनि होला तर, मुख्य समस्या माथितिरै को हो भन्ने मलाई लागेको छ । हाम्रो नेतृत्व छ, तर अक्रमन्ततामा फसेको देखिन्छ । हाम्रो केन्द्रीय समिति छ तर, कामको योजनाहरु बनाउन सकेको छैन । केन्द्रीय समितिमा थुपै्र सदस्यहरु छौ तर, निष्कृयतामा चुर्लुम्म डुवेका छौ । केन्द्रीय समितिका बैठकहरु पनि सम्पन्न हुन्छन कतिपय निर्णयहरु पनि गरिन्छ तर, अधिकांश निर्णयहरु क्रियान्वयनको तममा जादैनन् । गरिएको निर्णयहरुलाई तल्लोतहमा क्रियान्वयन गर्ने कुरा उठ्छ, अनि निकै थोरै कामरेडहरु मात्रैले निर्णय क्रियान्वयनको भुमिका खेलेको देख्न पाईन्छ । यस्तो अवस्थामा रहेको हामी र हाम्रो पार्टी नेतृत्वलाई बेलैमा उपचार गर्न सक्नु पर्दछ । यसै सन्दर्भमा क. माओले सन् १९६६ अगष्ट ८ मा “पार्टी नेतृत्वले निडर बनेर आम जनतालाई व्युझाउने, उठाउने सहास गर्छन कि गर्दैनन् भन्ने कुराले क्रान्तिकारी उपलव्दीलाई निर्धारण गर्दछ ।” “सहासलाई सवैभन्दा माथि राख र निडर बनेर जनतालाई व्युझाउ” भन्ने सन्दर्भमा भन्नुभएको थियो । क. माओले भन्नुभएको यो भनाईले पनि स्पस्ट हुन्छ कि आज हामी र हाम्रो नेतृत्वले यसको तारतम्यलाई कसरी उतारेका छौ । यसलाई हाम्रा तल्ला समितिहरुले के अनुभुति गर्न पाईराखेका होलान ? यसको निराकरण पनि हाम्रो पार्टी नेकपा (एकीकृत) को आठौ महाधिवेशनले गर्नै पर्नेछ । सार्थक संविधान निर्माण र राष्ट्रिय स्वाधीनताको निम्ति हाम्रो पार्टी संचालन गर्दै आएको जनदबाब अभियानको महत्व र यसले खेलेको भुमिकाको बारेमा पनि अवस्य महाधिवेशनमा समिक्षा गरिने विषय बन्ने छ । पार्टीको संगठन, आर्थिक अवस्था, पूर्णकालिन कार्यकर्ता, प्रकाशन आदीको विषयमा पनि महाधिवेवनले महत्वपूर्ण निर्णयहरु गर्नेछ ।

नया जनवादी क्रातिको तयारीमा लाग्ने विषय पनि आठौ महाधिवेशनको मुख्य मुद्धा बन्ने छ । सहि विचार, स्पस्ट नीति, जुझारु नेतृत्व, परिस्थिति जन्य ठोस र मुर्त कार्ययोजनाको लागि हामीेले आठौ महाधिवेशन बाट सहि निर्णय गर्ने छौ । यो महाधिवेशनले नेपालको क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट आन्दोलनको एउटा कोशे ढुङ्गाको काम गर्ने छ । दलाल, नोकरशाह, पुजिपति, सामन्त बर्गको विरुद्ध यो महाधिवेशनले निर्णयक क्रान्तिको निम्ति ठोस नीति बनाउने छ । सवै खाले अवसरवाद र भड्कावहरुलाई समेत यो महाधिवेशनले खवरदारी गर्दै सहि क्रान्तिकारी धारालाई बलियो र निर्णयक बनाउन यो महाधिवेशनले निर्णयक भुमिका खेल्ने छ । क्रान्तिकारीहरु विचको एकतालाई पनि यो महाधिवेशले बल पुर्याउने छ । विभिन्न अवसरवादी कित्तामा लागेका सहि क्रान्तिकारीहरुलाई पनि यो महाधिवेशनले एउटा क्रान्तिकारी जग पैदा गर्नेछ । आशा गरौं नेकपा (एकीकृत) को आठौ महाधिवेशन प्रति गरिएको सार्थक अपेक्षालाई अवश्य पनि हामी सवैले मिलेर पुरा गर्न सकिनेछ ।
धन्यवाद ।




Friday, March 18, 2011

जन सुरक्षा दस्ताको आवश्यकता र औचित्य


अग्रगति साप्ताहिक
बर्ष ५, अंक २९,
२०६७ चैत्र ३,विहिबार काठमाण्डौं ।

नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत) ले हालै जनसुरक्षा दस्ता गठन र सार्वजनिक गरेको छ । पार्टीका अध्यक्ष क. श्रृषीराम शर्मा कट्टेलले यसको औपचारिक रुपमा सार्वजनिक भएको घोषणा ०६७ फागुन २५ गते काठमाण्डौमा गर्नु भयो । यसको आवश्यकता र औचित्यताको बारेमा पार्टीमा निकै महत्वपूर्ण छलफल र बहसहरु भए । यसको संगठनात्मक स्वरुप, परिचालनको विधि र कामको दायरालाई निकै गम्भिर ढंगले किटानी गरिएको छ । क्रान्तिकारी सुझ बुझ र विस्वासका साथ यसको गठन, सार्वजनिक र परिचालनमा जाने टुङ्गोमा पुगिएको हो । नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनले स्थापित गरेका मान्यताहरु, आन्दोलनमा देखिएका अनुभव र अनुभुतिहरु र वर्तमान राजनीतिक परिवेशको आवश्यकतालाई आत्मबोध गर्दै, जन सुरक्षा दस्ताको निर्माण गरिएको महत्वलाई सवै पक्षले बुझ्न आवश्यक छ भन्ने लाग्दछ ।

नेकपा (एकीकृत) को एकताको सातौ महाधिवेशनले निकै उत्साहजनक ढंगले जनसुरक्षा दस्ता गठन गर्ने निर्णय गरेको थियो । आज एकताको सातौं महाधिवेशन सम्पन्न भएको पनि केहि समय वितिसकेको परिवेश छ । जनसुरक्षा दस्ताको औपचारिक गठन र सार्वजनिकको लागि यो समय लाग्नु नै पर्ने थियो । यसको गठन, सार्वजनिकिकरण र परिचालनको नीतिगत निर्णय गरेर मात्र पुग्दैनथ्यो । यसको सवै पक्षहरुको बारेमा सुश्म अध्ययन, अनुसन्धान, संभावना, अवरोध, अवसर र चुनौतिहरुको बारेमा व्यापक र गम्भिर छलफल गर्नु र सहि निर्णयमा पुग्नु थियो । जब पार्टीले यो नीति निर्णयलाई व्यवहारमा क्रियान्वयन गर्ने टुङ्गोमा पुग्यो पार्टीबाट केहि विचारमा अवसरवादी र क्रान्तिकारी आन्दोलनबाट पलाएन हुनेहरुले अवरोध पैदा गर्न खोजे । किनकी, नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा “जता काफल पाक्यो, उतै चरि नाच्यो” भन्ने प्रवृति नया“ थिएन । विगत निकै छोटो समयमा भएका र गरिएका राजनैतिक तथा बैचारिक प्रस्तावनाहरुलाई चटक्कै भुलेर पद, प्रतिष्ठा, अवसर र सुविधाको लागि आत्मसमर्पण गर्ने प्रवृतिहरु र अवसरवादी भुमिकाले नेकपा (एकीकृत) लाई पनि केहि असर पुर्याउन खोज्यो तर, त्यो संभव थिएन र भएन पनि । आज नेकपा (एकीकृत) ति सवै प्रवृतिहरुलाई परास्त गर्दै अगाडि बढिरहेको छ र जनसुरक्षा दस्ताको गठन, सार्वजनिक र परिचालनको अवस्थामा पुगेको छ ।

जन सुरक्षा दस्ताको गठनको सार्वजनिक भए बाटै विभिन्न कोणहरुबाट सकरात्मक तथा नकरात्मक टिप्पोणीहरु हुनु स्वभाविक थियो र भए पनि । जन सुरक्षा दस्ता नेपाली काग्रेसको तरुण दल वा एमाओवादीको वाईसिएल, वा एमालेको युथफोर्स जस्तै हो त ? हामी स्पस्ट गर्न चाहन्छौ, आजको सैद्धान्तिक, राजनैतिक र दार्शनिक अवधारणा, गतिविधिको केन्द्र विन्दु र यसको उदेश्य यि दुवै सन्दर्भले जन सुरक्षा दस्ता विल्कुल उनिहरु भन्दा फरक छ र फरकै ढंगले परिचालन हुनेछ । वर्तमान दलाल, नोकरशाह, सामन्ती पुजिवादी राज्यसत्तालाई मलजल गर्न होईन त्यसलाई ध्वंस गर्न जनसुरक्षा दस्ताको भुमिका केन्द्रीत गरिनेछ । दलाल, नोकरशाह, सामन्ती पुजिवादी बर्गको ईसारामा टिकेको सरकार र त्यसले जनतालाई दिने गरेको उत्पीडनहरुको अन्त्य गर्न जन सुरक्षा दस्ता परिचालन गरिने छ । जनवादी अधिनायकत्व र सर्वहारा वर्गको अधिनायकत्वलाई तिलाञ्जली दिन होईन त्यसको स्थापनामा जन सुरक्षा दस्ताको भुमिकालाई केन्द्रीत गरिने हुनेछ । समाजमा देखिने भ्रष्टाचार, कमिसनतन्त्र, घुसखोरी, कालोबजारीलाई रोक्न पनि जन जनसुरक्षा दस्ताको परिचालन अनिवार्य गरिनेछ । साम्रज्यवाद विस्तारवादको विरुद्ध डटेर संघर्ष गर्दै राष्ट्रिय स्वाधीनता रक्षाको निम्ति जन सुरक्षा दस्ताको भुमिकाको खा“चो पर्नेछ । साथै क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट आन्दोलनको रक्षा गर्नु, कम्युनिष्ट पार्टीको नाममा स्थपित भएको अवसरवादलाई परास्त गर्न पनि जनसुरक्षा दस्ताको भुमिकालाई अगाडि बढाईने छ ।

जन सुरक्षा दस्ता के यो नेकपा (एकीकृत) को संयमसेवक मात्र हुन ? निश्चितै रुपमा यो संयमसेवक मात्र होईनन् । तर, स्वयमसेवकको काम पनि जन सुरक्षा दस्ताले गर्नेछन । के जन सुरक्षा दस्तालाई लाल सेना नै बनाउन खोजिएको हो त ? त्यो पनि विल्कुल होईन । तर, आवश्यकता अनुशार जन सुरक्षा दस्ताले लाल सेनाको भुमिका खेल्न पनि परिवेशले बाध्यतामा रुपान्तरण गर्न नसक्ला भन्न सकिन्न । के नेकपा (एकीकृत) ले जनयुद्धनै घोषणा गर्न खोजेको हो त ? त्यो पनि गलत हुन्छ किनकी, पार्टीले अहिलेको परिवेशको वस्तुगत आधार र आत्मगत आधार सहि मुल्याङ्कन गर्दै जन संघर्षलाई नै अहिलेको संघर्षको केन्द्रीय प्रश्न हो भन्ने निष्कर्षमा पुगेको छ । र जन सुरक्षा नीतिको प्रकृयामा मुलुकलाई रुपान्तरण गरिनु पर्दछ भन्ने मान्यता अघि सारेको छ ।

युद्ध तथा विद्रोहहरु रहरले गरिने होईन, यो बाध्यताको उपज हो । सामाजिक, आर्थिक र राजनीतिक परिवेशले ल्याउने अनिवार्य आवश्यकताको परिणाम हो, भन्ने कुरा विश्वका हरेक मुलुकहरु र नेपालकै पनि विगतका स्थापित अवस्थाले प्रस्ट पारिसकेको छ । समाजका हरेक उत्पीडनहरुको अन्त्य हुनु पर्दछ । समयमा सार्थक संविधान बन्नु पर्दछ । राष्ट्रिय स्वाधीनताको रक्षा हुनु पर्दछ । सन् १९५० लगाएतका असमान सन्धी संझौताहरुको खारेजी गरिनु पर्दछ र रायमाझी आयोगका दोशीहरुलाई कारवाही हुनु पर्दछ । भ्रष्टाचार, कमिसनतन्त्र, घुसखोरीलाई निर्मुल पारिनु पर्दछ । के आज जनताको बीचबाट उठेका यि मागहरुलाई राज्यसत्ता र सरकारले पुरा गरिदिन सक्ला ? अहिले सरकारमा भएका र जान तम्सेका पार्टी र नेताहरुले यि कामहरुलाई सम्पन्न गर्न सक्लान ? यसको उत्तर जनताले को स“ग खोज्ने होला ? आज देशमा क्रियाशिल ठुला पार्टीहरु र हालसम्म सरकारमा बसेर कुर्सीको स्वाद चाख्नेहरुले यि कामहरु पुरा गर्न र यसको जनतालाई सकरात्मक जवाफ दिने हैसियद कामय गरेका छन ? यसको जवाफ चाहिएको छ अब जनतालाई । सहि भुमिका चाहिएको छ, अब यो देशलाई । जन सुरक्षा दस्ता हो त्यो जवाफको खोजीमा लाग्ने छ ।

फेरी जनताले युद्ध र विद्रोहको कुरा गर्दा साम्राज्यवाद, विस्तारवाद, सामन्तवाद र यथास्थितिवादलाई राम्रो लाग्दैन । किनकी, उनिहरुको बा“च्ने आधार युद्ध र हिंसा नै हो । हाम्रो देशको सरकार र सरकारमा बसेका पार्टीहरुलाई पनि अब युद्ध र विद्रोहको कुरा पच्दैन । किनकी, उनिहरुले पनि अब यहि राज्यसत्ताको रसस्वादनमा डुवुल्की मार्नु छ । खोई त, के गर्यो, एमाले, काग्रेस र एमाओवादीले देश र जनताको लागि ? भन्ने प्रश्नहरु मुलुकभर उठ्न थालेको छ । साम्राज्यवादी, विस्तारवादी, सामन्तवादी, यथास्थितिवादी, दक्षिणपंथी र अराजकतावादीहरुलाई जनताले गर्ने युद्ध प्रति त्यति विस्वास पनि हुदैन । किनकी, जनताको युद्ध र विद्रोहको बाधन उनिहरुनै हुन । तत्कालिन माओवादीले देशमा यति ठुलो उथलपुथल ल्याउला भन्ने तत्कालिन राजा, वा काग्रेस, वा एमाले, वा अन्य साम्राज्यवादी तथा विस्तारवादी शक्तिहरुले हेक्का राखेका पक्कै थिएनन । बागबजारको भित्तामा वालपेन्टिङ गर्दा डा. बाबुराम भट्राईको टाउको माथि लाठि बर्साउने मण्डलेहरुले पनि परिस्थितिको कल्पना गरेका थिएनन । अहिले ए माओवादीलाई जयजयकार मनाउदै आफ्नो अवसरवादी अनुहार ढाक्न एमाओवादीमा लामवद्ध हुने सामाजिक फासिवादी, सैन्यवादी, उग्रवादी भन्दै दस्तावेज तयार पार्ने कामरेडहरु र तत्कालिन माओवादीले बगाएको रगतलाई सुत्केरी महिलाको रगत सरह दा“ज्दै भाषण गर्ने नया“ क्रान्तिकारी जोगी कामरेडहरुलाई पनि सायद थाहा थिएन । सायद, माओवादीले ०५२ सालमा युद्ध सुरु गर्ने बेलामा न त यतिठुलो पार्टी बनेको थियो, न त उसले यतिधेरै हतियार जम्मा गरेको थियो । यि सन्दर्भहरुलाई साम्राज्यवादी, विस्तारवादी, यथास्थितिवादी, दक्षिणपंथी, उग्रवामपंथी तथा सम्पूर्ण जनसमुदायले हेक्का राख्नु पर्ने विषय हो ।

त्यसैले अब हामी सवैले जन सुरक्षा दस्ताको भुमिकालाई अघि बढाउन पहल गर्नु पर्दछ । यसको परिचालन र व्यवस्थापनमा जोड दिनु पर्दछ । यसको योजनाहरुलाई सफल पार्न लाग्नु पर्दछ । आजको विषम राजनीतिक संङ्क्रमणको अन्त्य गर्न र मुलुक र जनताको निराशालाई शक्ति र विश्वासमा बदल्न हामी सवैले भुमिका खेल्नु पर्दछ । यो परिवेशमा जन सुरक्षा दस्ताको आवश्यकता र औचित्यता महत्व स्थापित हुनेछ ।

धन्यवाद ।
०६७ चैत्र २ गते ।





Monday, February 28, 2011

अबको क्रान्तिकारी आन्दोलनको म’ल धार हाम्रो पार्टी मात्र बन्न सक्छ ।

अग्रगति साप्ताहिक,
बर्ष ५, अंक २६,
०६७ फाग’न १२, विहिबार
काठमाण्डौं नेपाल ।



चिरन पुन
केन्द्रीय सदस्य तथा ईन्चार्ज मगरात स्वाशासित प्रदेश ।

१. तपाईको पार्टीले माघ मसान्तसम्म विभिन्न संगठनात्मक अभियान संचालन गर्ने निर्णय गरेको थियो । तपाईको क्षेत्रमा कस्तो रहयो ?
  • पार्टीको निरन्तर र नियमित कामहरु बाहेक पहिलो, अहिले हाम्रो क्षेत्रमा सार्थक संविधान निर्माण र राष्ट्रिय स्वाधीनता रक्षाको लागि जनदबाब अभियान ०६७ संचालन गरिएको थियो । दोश्रो माघ मसान्त भित्र पार्टीको प्रदेश तथा जिल्ला अधिवेशनहरु सम्पन्न गरिसक्ने निर्णय थियो । ठेगान भएका सवै कार्यक्रमहरु व्यापक जनसमुदायको सहभागितामा निकै उत्साहजनक रुपबाट सम्पन्न भएका छन ।

२. संगठनात्मक अभियान त पार्टीले औपचारिकताको लागि होला, जनस्तरसम्म त तपाईहरु जाने गर्नु हुन्न भन्ने सुनिन्छ नि ?
  • तपाईले यस्तो कुरा कसरी सुन्नुभयो, को बाट सुन्नु भयो, त्यो मैले जान्दिन । तपाईलाई अहिले हामी ठोकेरै भन्न सक्छौ कि, मगरात प्रदेश भित्र हाम्रो पार्टी नेकपा (एकीकृत) जस्तो विभिन्न कार्यक्रमहरु लिएर अरु कुनै पनि पार्टीहरु जनताको बीचमा गएको मैले भेटाएको छैन । अझै पनि हामी जनताको बीचमानै निरन्तर पुग्ने पहल गरिरहन्छौ । दाश्रो, पार्टीले ठेगान गर्ने हरेक कार्यक्रमहरु औपचारिकताको लागि मात्र हुन्न । बरु ति कार्यक्रमहरुले देश र जनताको आवश्यकता, परिवेश र सहि दिशा निर्देशलाई आत्मसाथ गरेको हुन्छ । समय सन्दर्भलाई निकाश दिने सही नीति र सिद्धान्तलाई बोकेको हुन्छ ।

३. माघ मसान्तसम्मनै सक्ने गरी यो संगठनात्मक कार्ययोजना बनाउनुको कारण के हो ?
  • पहिलो कुरा त, पार्टीको संगठनात्मक अवस्थालाई सुधार गर्नु नै हो । दाश्रो पार्टीको कामलाई परिणाममुखी र जनआधारित बनाउनु हो । तेश्रो देशको अहिलेको राजनीतिक खिचातानी, कुर्सी मोहले पैदा गरेको अन्यौलता, आफुलाई ठुला भन्ने दलहरुले देश र जनता प्रति गरेको बैमानीलाई स्पस्ट ढंगले जनताको बीचमा पुर्याउनु र थप गरिएको समयमा सार्थक संविधान निर्माणकोलागी जन दबाब सृजना गर्नको लागि सवै तहका जनतालाई एकतावद्ध हुन अनुरोध गर्ने उदेश्यले यो कार्यक्रमहरु बनाएका थियौ । हाम्रो पार्टीे केन्द्रीय समितिको दशौं बैठकले यि विषयहरुलाई निम्नअनुशार सुचिकृत गरेर ठोस ढंगको कार्यक्रमहरु ठेगान गरेको थियो । जस अन्तरगत सार्थक संविधान निर्माण र राष्ट्रिय स्वाधीनताको लागि जन दबाब अभियान संचालन गर्ने, जो संविधान नबन्दा सम्म चलिरहन्छ । पार्टीको केन्द्रीय, प्रादेशिक तथा जिल्ला स्तरका प्रशिक्षण कार्यक्रमहरु सम्पन्न गर्ने, प्रादेशिक तथा जिल्ला अधिवेशनहरु सम्पन्न गर्ने, जनसंगठनहरुको राष्ट्रिय स्तरको भेला, सम्मेलन, प्रशिक्षणहरु सम्पन्न गर्ने, पार्टी सदस्यहरुको अद्यावधिक सम्पन्न गर्ने, र ०६७ चैत्र सम्ममा पार्टीको राष्ट्रिय सम्मेलन सम्पन्न गरिसक्ने लगाएतका कार्यक्रमहरु थिए । यिनै कार्यक्रमहरु सम्पन्न गर्नको लागि हामीले माघ मसान्त भित्र गर्नु पर्ने कामहरुको पनि सुची तयार गरेका थियौ, सोही अनुशार सम्पन्न पनि भएका छन ।

४. तपाईको प्रदेशमा अधियानको रुपमा कार्ययोजना लागु गरियो भन्नु भयो । अन्य कतिपय प्रदेशमा त त्यो कार्ययोजना लागु नै नभएको रहेछ । अब तपाईहरुले कार्ययोजना पुरा नभएकोले राष्ट्रिय सम्मेलन चैत्रमा गर्ने पूर्व निर्णय त बदल्नु हुन्छ होला नि त ?
  • चैत्रमा राष्ट्रिय सम्मेलन सम्पन्न गर्ने पूर्व निर्णय बदल्ने होईन, बरु त्यो निर्णयलाई सफल पार्न अब बचेको समयलाई ठोस कार्य योजना बनाउने र चैत्रमै राष्ट्रिय सम्मेलन सफल पार्न लाग्ने हो । अर्को कुरा म ईन्चार्ज भएको मगरात प्रदेशमा सवै कार्ययोजनाहरु तोकिएको समयमै सम्पन्न गरिएको छ । अन्य प्रदेशहरुमा पनि कामहरु भएको सुनेको छु । अबको बैठकमा त्यसको समिक्षाहरु हुन्छ ।

५. तपाईले पार्टीलाई जनस्तरमा पुर्याउन पहल गरेको बताउनु भयो । जनताको बीचमा पुग्दा देशको वर्तमान अवस्थाप्रति जनताको कस्तो दृष्टिकोण पाउनु भएको छ ?
  • जनतालाई नेपाली काग्रेस, एमाले र एमाओवादीले संविधानसभाको निर्वाचन पछि हालसम्म सरकार, संविधानसभा र संसदमा खेलेको भुमिका देखेर घृणा जागेको छ । यिनीहरुको कुर्सी प्राप्ती र सत्ता मोहको फोहरी राजनीति देखेर जनतालाई आक्रोस पनि पैदा भएको छ । पूर्वमा हालका प्रधानमन्त्री झलनाथ खनाललाई थप्पड हान्ने कुराले पनि त्यसलाई पुष्टी गर्दछ । जनताले थप गरिएको समयमा सार्थक संविधान बनोस र मुलुक अग्रगामी दिशा तर्फ अगाडि बढोस भन्ने चाहन्छन । मैले जनताको बीचमा फेरी अग्रगामी रुपान्तरणको लागि फेरी एकचोटी ठुलो आन्दोलन गर्ने सल्लाह भएको पनि पाएको छु । यो दलाल, नोकरशाह तथा सामन्त पुजिपति बर्गको हातमा रहेको राज्यसत्तालाई जरै देखि उखलेर फाल्ने र त्यसको स्थानमा नया“ जनवादी राज्यसत्ता स्थापना गर्ने रहर भएको पाएको छु जनतालाई ।

६. वर्तमान अवस्था, दलहरुको सत्तालिप्सा र नया“ संविधान बन्न नदिने षडयन्त्र घनिभुत हु“दै गएको अवस्थामा तपाईले जनताको निराशालाई आशा र विश्वासमा बदलेर अग्रगामी रुपान्तरणको आन्दोलन हा“क्ने समथ्र्य राख्नु होला त ?
  • ठिक कुरा सोध्नु भयो, अग्रगामी रुपान्तरण गर्नेे आन्दोलनको लागि रथ हा“क्ने अब को छ यो देशमा ? आफुलाई कम्युनिष्ट भन्ने तर, संशोधनवादी बाटो समातेर साम्रज्यवाद, विस्तारवाद र सामन्त, दलाल, नोकरशाह बर्गहरुलाई खुसी पार्ने भुमिकामा हालको एमाले र ए माओवादी छन । उनिहरुले अबको अग्रगामी आन्दोलनको नेतृत्व गर्न सक्ने कुरै भएन । नेपाली काग्रेसको के कुरा गर्नु ? त्यसैले, अबको अग्रगामी रुपान्तरणको लागि चल्ने सहि क्रान्तिकारी आन्दोलनको नेतृत्व हाम्रो पार्टीले मात्र गर्न सक्दछ र त्यो सामथ्र्य केवल नेकपा (एकीकृत) ले मात्र राख्न सक्छ । अबको क्रान्तिकारी आन्दोलनको मुलधारको नेतृत्व केवल नेकपा (एकीकृत) मात्र गर्न सक्छ, भन्ने कुरा म तपाईको पत्रीका मार्फत सवैलाई स्पस्ट पार्न चाहन्छु । अर्कोकुरा जनता निराशा मात्रै हुदैनन् बरु जनताले सधै ठुला ठुला आन्दोलनलाई सफलतामा पुर्याएका छन । त्यसैले हामीलाई विश्वास र भरोसा छ कि अबको क्रान्तिकारी आन्दोलनलाई सफल पार्न फेरी जनताले आ“धी बनेर उठ्नेछन ।

७. सैद्धान्तिक विश्लेषण र नीतिगत प्रश्नमा तपाईहरु तुलनात्मकरुपमा सवल देखिनु हुन्छ । तर, त्यसलाई कार्यान्वयन गर्ने सामथ्र्य त तपाईहरुमा रहेनछ है ?
  • यसमा तपाई स्पस्ट हुनुहोस, अबको क्रान्तिको नेतृत्व केवल हाम्रो पार्टीले मात्र गर्न सक्दछ । सहि सैद्धान्तिक विष्लेषण र नीतिहरुलाई कार्यान्वयन गर्ने हैसियत पनि हामै पार्टीले मात्र राख्दछ ।

८. जुन परिस्थितिमा जुन उदेश्यका साथ तपाईहरुले पार्टीको निर्माण गर्नुभयो त्यो दिशामा अपेक्षा गरेजस्तै यो यो उपलव्धी हासिल गर्न सकियो भन्ने के ही छ ?
  • हो निकै कठिन परिस्थितिमा हामीले नेकपा (एकीकृत) को निर्माण गरेका थियौं । नेकपा (एकीकृत) निर्माण गर्दा राखिएका उदेश्यहरु पुरा गर्न आज पनि हामी निरन्तर लागि परेका छौं । फेरी तपाईले मलाई यो बताईदिनुस कि ३, ४ बर्षको बीचमा कुन चा“ही पार्टीले के के गरेका छन ? फेरी क्रान्तिकारी आन्दोलनलाई धु्रविकरण गर्ने र संगठित गर्न यो ३, ४ बर्षको समय निकै कम र थोरै हो नि त होईनर ? तर पनि यति छोटो समयको बीचमा पनि नेकपा (एकीकृत) ले जनता र देशको लागि सकरात्मक भुमिका खेलेको छ । क्रान्तिकारी आन्दोलनको लागि जनताको भरोसा योग्य शक्तिको रुपमा आफुलाई स्थापीत गराउन लागि परेको छ । क्रान्तिकारी नीति, सिद्धान्त र विचारको लागि आफुलाई जनताको बीच पहिचान गराउन सफल भएको छ नि त ?

९. तपाईहरुले कहिले पार्टी एकताको कुरा गर्नु हुन्छ, कहिले कार्यतालिकानै ल्याउनु हुन्छ, कहिले संयुक्त मोर्चा र गठवन्धन बनाउनु हुन्छ । तर व्यवहारले त तपाईहरुका यी कुरा कुराका लागि मात्रै देखायो होईन ?
  • क्रान्तिकारी पार्टी बहुआयामिक हुनु पर्दछ । परिवेसलाई मुल्याङ्कन गर्न सक्ने र सवैतिर विचार पुर्याउन सक्ने हुनुपर्दछ । आफ्नो सहि नीतिलाई व्यवहारमा लागु गर्न पनि चनाखो हुनु पर्दछ । त्यसको साथै सहि नीति र सिद्धान्तको आधारमा हुने क्रान्तिकारी धु्रविकरणको प्रश्न निरन्तर चलिरहने कुरा हो । यसको लागि क्रान्तिकारी पार्टी सधै खुला, खुकुलो र ईमान्दार हुनु पर्दछ । हाम्रो पार्टी आज पनि क्रान्तिकारी धु्रविकरणको लागि प्रयासरत छ । फेरी क्रान्तिकारी पार्टीले आफ्नो रणनीतिलाई पुरा गर्न आवश्यकता अनुशार संयुक्त मोर्चा, सहकार्य, आवश्यक गठवन्धनको नीतिलाई व्यवहारमा प्रयोग गर्न बढ्ता सिपालु हुनु पर्दैन र ? हो, त्यसैको लागि हाम्रो पार्टी यि नीति र कार्यक्रमलाई अख्तियार गर्दै आईरहेको छ ।

१०. तपाईहरुको पार्टीको बैठक बस्दै छ रे, अहिले खासमा के कुराका लागि तपाईहरुले केन्द्रीय समितिको बैठकको आवश्यकता महसुश गर्नुभयो ?
  • हालसम्मको कामको समिक्षा गर्न, आगामी कामको योजना बनाउन, पार्टीलाई कसरी जनताको बीचमा स्थापीत गराउन सकिन्छ भनेर सल्लाह गर्न, रणनैतिक योजनाहरुलाई नजिक्याउन के कस्तो कार्यनैतिक योजनाहरु बनाएर जाने भनेर निष्कर्षमा पुग्न, सार्थक संधिवान र राष्ट्रिय स्वाधीनताको आन्दोलनलाई कसरी लैजाने र प्रभावकारी बनाउने भन्न, आगामी चैत्रमा हुने पार्टीको राष्ट्रिय सम्मेलनको ठोस कार्ययोजना बनाउन, त्यसको साथै अहिले मुलुकमा देखा परेको राजनीतिक उथल पुथलको बारेमा पनि आवश्यक नीति निर्माण र योजना बनाउनको लागि केन्द्रीय समितिको बैठकको आवश्कता महसुश गरिएको हो ।

११. तपाईहरुको पार्टीका बैठकहरु धेरै पटक बस्ने र धेरै दिनसम्म लम्विने गरेको सुनिन्छ । बाहिर जनस्तरसम्म अनुभुती गर्न मिल्ने गरी कार्यान्वयन भएको देखिन्न । होईन तपाईहरु बैठकमा मात्रै किन केन्द्रीय भएको ?
  • हाम्रो पार्टी जनवादी केन्द्रीयताको आधारमा संचालन हुन्छ । फेरी बैठकनै नबसी कसरी कार्यक्रमहरु संचालन गरिन्छ । बरु अरु पार्टीहरुको तुलनामा हाम्रो पार्टीको बैठक छोटो र सरितो पनि हुने गरेको मैले पाएको छु । मैनौ बैठक बसेर एउटा पनि निष्कर्ष ननिकाली उठेर हिडेको तत्थ्य पनि त हाम्रै देशमा अरु पार्टीहरुका छन होईनर ? फेरी जनस्तरमा भएको कार्यक्रमहरुको मापन पनि के हो ? एउटा भनाइ छ नि “जसको सिता खाई, उसैको गिता गाई” टिबीले कार्यक्रमहरु प्रसारण गरिदिएनन् र राष्ट्रिय स्तरका पत्रीकाले लेखिदिएनन् भनेर कार्यक्रमनै नभएको मान्ने हो की ? म तपाईलाई स्पस्ट पार्न चाहन्छु कि तपाई देशको विभिन्न भागहरुमा गएर बुझ्नुहोस जनताले हाम्रो पार्टीले गरेको कार्यक्रमहरुको राम्रो गरी अनुभुति जनताले गरेका छन भन्ने मलाई लाग्छ ।

१२. यो बैठक पछि पार्टीको आन्तरीक संगठनात्मक अवस्था र देशको समग्र राजनीतिलाई नया“ दिशा र गति दिने निर्णय वा कार्यक्रम ल्याउने संभावना छ ?
  • क्रान्तिकारी पार्टीले गर्ने हरेक निर्णयहरु देश र जनताको लागि निर्णायक हुन्छन । त्यसले जनता र देशको आवश्कतालाई दिशा बोध गरिरहेको हुन्छ । निश्चितै रुपमा यो बैठकले पार्टीको आन्तरिक संगठनात्मक अवस्थालाई झन सुधार गर्न निश्चित कार्यक्रमहरु बनाउने छ । त्यसको लागि नै हामीले पार्टीको राष्ट्रिय सम्मेलन गर्ने भनेका हौं । क्रान्तिकारी आन्दोलनमा देखिएका चुनौतिहरुलाई सामना गर्न हामी स्पात बनेर जुध्नु छ । हाम्रो पार्टीले बोकेको रणनीतिलाई पुरा गर्न शिरमा कफन बाधेर उभिनु छ । हाम्रो विरोधीहरुले फैलाउने गरेको हौवाहरुलाई व्यवहारबाटै परास्त गर्नु छ । तपाईले भनेजस्तै जनतालाई हरेक व्यवहारहरुको अनुभुति हुने गरी कार्यक्रमहरु ठेगान गरेर जनतालाई क्रान्तिकारी आन्दोलन प्रति विश्वास दिलाउनु छ । यस प्रकारका कार्यक्रम र नीतिलाई झन तेजिलो पार्न हाम्रो यो बैठक फलदायी हुनेछ भन्ने तपाई मार्फत सवैलाई स्पस्ट पार्न चाहन्छु ।

१३. अन्त्यमा अग्रगतिलाई यहा“का सुझाव आलोचना केही छन ?
  • यो अग्रगतिले नाम अनुशारको काम गरेर देखाउनको लागि मैले आशा र विश्वास प्रकट गर्न चाहन्छु ।

धन्यवाद ।


जनघातीलाई किन दिने भोट

जनघातीलाई किन दिने भोट जनसत्तालाई सुदृढ गर्दै कथित चुनाव खारेज गरौँ दलाल सत्ताको उत्पीडन तोड्न सबै मिली अघि बढौँ ! झुक्याउन फेरि’नि बोकी आउल...